İnternet Özgürlüğü
İnternet ayrı, gizli ve farklı bir medya olarak karşımıza çıkıyor ve resmi ve devlet tarafından kontrol edilen medyanın yerini almaya başlıyor. İnternet ve Ortadoğu’daki hükümetler le vatandaşları arasındaki değişen ilişki.
1970’lerde, İran’daki Şah Pehlevi döneminin son günlerinde, Ayetullah Humeyni’nin yasaklanmış vaazları ve öğretileri, zamanın en son teknolojik yeniliği olan ses kasetleri üzerine Paris’teki sürgünden kaçırıldı. Bu gerçek, bilgi edinme ve aktarma kaynağı olarak, bölgedeki rejimler ile ileri teknolojiler arasındaki ilişkinin tek başına önemli bir ipucu sağlar.
Bir bütün olarak teknoloji ve hatta enformasyon teknolojisi, insanların kişisel özgürlüklerini ve ifade özgürlüğünü sınırlamak için kullanılan merkezi bir rejime yönelik önemli ve ciddi bir meydan okumadır – Ortadoğu’daki birçok ülkede olduğu gibi. Bilginin aciliyeti, paylaşılması ve hatta belgelendirilmesi, mevcut sosyal ve politik düzene büyük bir tehdit oluşturuyor ve hükümetler ile Ortadoğu’daki vatandaşlar arasındaki ilişkileri yeniden şekillendiriyor.
Ortadoğu’da İnternetin Yayılması
İnternet, 1990’ların başında Ortadoğu’da bir konu haline geldi. Buna izin verilmesi gereken son ülkeler Suriye ve Suudi Arabistan’dı ancak internete ücretsiz erişimi önleme veya durdurma ve çevrimiçi etkinliği kısıtlama konusunda teknolojik becerilerinden emin olduktan sonra izin verdiler.
Yıllar boyunca, internetin kullanımı, bölge ülkelerinin çoğunda yaygınlaştı ve birçoğu, hesaba katılması gereken bir güç haline geldi. Veriler ve araştırmalar, yalnızca ülke içinde gerçekleşen olaylarla ilgili bilgi açlığını karşılamak değil, yurtdışından haberlerle ilgilendiklerini göstermektedir. Başka bir gerçek netleşti – Orta Doğu’nun çoğu henüz interenete doymuş değil ve büyümeye yer olduğunu görüyoruz.
Skalanın diğer ucunda muhtemelen düşük insan kaynağından dolayı henüz internetin çoğalmasından tam olarak yararlanamayan ülkeler var; Suriye’nin Mısır’dan daha demokratik olmasına rağmen, internetin hızla artması sadece yüzde yarısı ancak büyüme faktörü daha yüksek – neredeyse dört kat.
Bilgi Yaratma Aracı Olarak Internet
İnternetin gazete, radyo ve televizyon gibi diğer haber medyasıyla karşılaştırıldığında eşsiz kalitesi olduğunu görebiliriz. Bunun böyle olmasının altında iki yönlü bir değişim kanalı olması, kullanıcıların bilgileri alıp paylaşabildiği bir kanal olması yatıyor. Haber medyasının “eski” formlarıyla, kullanıcı önceden belirlenmiş olur veya bazen resmi kanallardan alınır ancak bilgileri sızdırmaz, süzülür ve yeniden işlenir hale getirirlerdi.
Buna karşılık, internet kullanıcıları son kullanıcılardır. Dünyanın herhangi bir köşesinden herhangi bir kaynaktan almak istedikleri bilgileri seçerler. Kullanıcılar, interneti kullanarak herhangi bir başka girişimin müdahalesi veya düzenlemesi olmaksızın bilgileri kaynağından (medya, bloglar, forumlar gibi) alırlar.
Ancak internetin gücü daha da uzuyor. İnternetle “eski” haber medyası arasındaki temel fark, bunun iki yönlü bir kanal olması gerçeğidir. İnternet, kullanıcıya sadece bilgi almayı değil, ona yaratmayı, yüklemeyi ve dünyanın dört bir yanında görülmesini sağlar. Bu gerçek, tek başına, hükümetler için ve daha çok da kişisel özgürlüğe ve ifade özgürlüğüne sahip olmayan rejimler için gerçek bir meydan okuma oluşturmaktadır.
Mısır Hükümeti tarafından Eylül 2002’de, siber suçları ve gerçek zamanda müdahale etme yeteneğini araştırmakla sorumlu Siber ve İnternet Suçlarıyla Mücadele Birimi’ nin kurulması bu türden bir meydan okuma ve bunun getirdiği çatışmalara bir örnek olarak gösterilebilir. Bu birimin temel çıkarları, pornografik sitelere oldukça sık uğruyor olan kullanıcıları tespit etmek olduğu belirtildi.
Birim, ülkedeki tüm internet sunucuları hükümetin İletişim ve Bilgi Teknolojileri Bakanlığı aracılığıyla hizmet aldığından dolayı , kullanıcıyı kolayca tanımlayabilir ve bulabilir. Ünite, ilk 5 Mart 2004’te Mısır gazetesi Al-Ahram’ın, bir hükümet görevlisine ve ailesine saldırmak için bir web sitesi oluşturan ve bu Birim tarafından gözaltına alınan bir adamın hikayesini yayınlamasıyla bilinir hale geldi.
Ortadoğu’da İnternet ve Azınlık Hareketleri
Ortadoğu’daki birçok azınlık grubu için kendilerini duyurmak ve seslerin düzenli olarak susturuldukları egemen sosyal, kültürel, dini ve siyasi düzeni sorgulamak ve sarsmak için interneti kullanıyor. Örneğin, Internet, bölgenin kadınlarının hayatlarını konuşmalarını sağlıyor; bu da bazen tamamen örtünmenin ardında kalıyor bu toplumdaki duruşlarını protesto etmelerini ve daha fazla cinsiyet eşitliği için çalışmalarını sağlıyor. Bu geniş faaliyet, kadınlar için eşitliği teşvik etmek ve internet üzerinde aktif bir varlığa sahip olmaları için, Ortadoğu’da faal olan düzinelerce organizasyon arasında bir dizi girişimde kendini göstermektedir. Ortadoğu’nun dört bir yanından gelen Arap kadınların, Arap toplumundaki duruşlarıyla ilgili olan ve güncel statüsünün felaketlerini içeren çeşitli konuları anlatan ifadeleri de yüksek sesle ve anlaşılır bir şekilde sunuluyor. Örneğin, belirli internet siteleri Suudi Arabistan’da boşanma veya kadınlar tarafından güçlü bir çevrimiçi varlığı olan Mısır’da kurulmuş bir radyo istasyonunun sesi ile ilgileniyorlar.
İnternet, diğer gruplar tarafından da kullanılmaktadır: reformistler, mevcut rejime karşı laik gruplar ve skalanın öbür tarafında, köktenci olan unsurlar, bazen yasal ifade için yer bulmayan ancak çevrimiçi arenada yer alan müslümanlar .
İnsan hakları örgütleri olaylar ve insan hakları ihlalleri vakaları hakkında internet üzerinden hızlı, geniş ve özgür bir şekilde belge ve raporlar hazırlarlar. Mahkumların serbest bırakılması için kampanyalar düzenliyorlar. Blogcular ve devlet karşıtı bireyler, İnternet’i sadece görüşlerinin çıkışı olarak değil, gözaltına alınmış, tutuklanmış veya ortadan kaybolmuş olması durumunda, geniş kapsamlı bir sigorta poliçesinin bir şekli olarak kullanıyorlar.
İnsan hakları savunucusu ve blog yazarı Wael Abbas, 11 Nisan 2009’da Mısır polisi tarafından tutuklandı. O, Cep telefonundan Twitterı kullanarak, 2,500 takipçiye ulaşmayı başarmış ve polis tarafından tutuklanması ve polisin muammelesi hakkında tweet atmıştı. Onun tweetlerini okuyanlar buna dikkat ettiler ve başardılar.Wael Abbas, tutuklandıktan 1 gün sonra serbest bırakıldı.
Başka bir davada, California’daki Berkeley’li Amerikalı bir öğrenci olan James Buck, bir gösteri belgeleyerek Mısır’da gözaltına alındı. Cep telefonuyla “tutuklandım” tweetini atmayı başardı ve takipçileri bu gerçeğin bilinmesine özen gösterdi. Berkeley’deki okulunda duyuldu. Ertesi gün serbest bırakıldı.
İnternet, farklı dini hareketler arasında ve dinler arasında diyaloga izin verir, ancak bazen de bir savaş alanı olarak hizmet eder. Şiî ve Sünni Müslümanlar arasındaki kavgada web siteleri ihlal edildi ve bozuldu. Müslümanları din değiştirmeye davet eden bazı Hıristiyan web siteleri yasaklandı (başta Suudi Arabistan olmak üzere).
Öte yandan, dini azınlıklar örneğin, Mısır’daki Hıristiyanlar, bölgedeki bazı ülkeler tarafından sergilenen dini hoşgörüsüzlük karşısında dinlerini gereğine göre yaşamak için internet üzerinden çok aktiftir.
Bu ikili bilgi akışına bir diğer örnek, Gey/Lezbiyen topluluklar ve onların sosyal medyadaki güçlü varlıkları. Tacizlerin belgeleri tutulmakta ve tüm dünyadaki ülkelerde tutuklamalar bildirilmektedir. Çevrimiçi ve fiziksel dünyadaki güvenli davranış yayınları, çevrimiçi geziler ve her şeyden önce, aynı görüşlü insanlar için bir buluşma yeri ve bölgemizdeki olaylar hakkında bilgi değişimi, tüm bunlar bu topluluktaki kullanıcılar arasında var.
Bu bağlamda, Mısır’daki internet polisinin dikkatini ve kaynaklarını bu topluluğa yönelttiğini belirtmek gerekir mi? Yanlış toplantılar çevrimiçi yayınlandığında baskınlar yapıldı. Toplantılara katılanlar tutuklandı.
Ortadoğu’daki Değişim İçin Bir Araç Olarak Sosyal Medya
Sosyal medya Ortadoğu’ya sert bir değişim getirdi. Gösterileri ve insan hakları ihlallerini gösteren videolar YouTube’da yayınlandı. Facebook, grupları şekillendirmeyi ve bazen fiziksel caddelere ulaştığı ölçüde baskı uygulamalarını sağlayan bir platform verdi. Twitter, haberleri gerçek zamanlı olarak yaymak için hızlı ve anında bir araç olarak kullanılmaktadır.
Aynı zamanda geniş bir grup insana hızlı bir bilgi kanalı olduklarından dolayı, sosyal medya ağları, bir iç karışıklık için nihai medyadır. Birçok kişinin koordinasyonu ve seferberliği için organizatörler ve takipçiler arasında mesajlar göndermenin bir yolu olarak kullanılırlar. Böylece, sosyal medya gizli veya değiştirilebilir mesajlar içeren, gizli ya da teknoloji yolu ile hükümet tarafından kontrol edilen bilgilerin yerini alması için bağımsız ve çok yönlü bir gizli ağ haline geldi.
Bu ağlar Ortadoğu’nun yüzünü ve vatandaşlar ile hükümetler arasındaki dengeyi değiştiriyor. İlk kez, insanlar geleneksel Müslüman ailede imkansız olan kişisel ilişkiler kurabiliyorlar. Evlenmemiş insanlar bir eş arayabilir ve gündelik hayat hakkında konuşabilir. Gençler, müzik video kliplerinden, dini dönüşüm sitelerinden pornografiye kadar yasaklanmış içeriğe maruz kalmaktadır.
2007’de “Ortadoğu’nun en büyük cezaevi” olarak adlandırılan Suriye’de, Sosyal ağlar, resmi medyada duyulmayan görüşleri dile getirmek için bir araç. Facebook’daki farklı Suriyeli gruplar bazen ülkelerine değişiklik getirmekte başarılı oluyorlar. Çevrimiçi bir kampanya sayesinde, genç bir kızın tecavüz edilmesi, çocukların cinsel istismarı hakkında halka açık bir tartışma haline geldi. Bir başka örnek, bazı blogcuların yüksek fiyat ve kötü servis yüzünden bir cep telefonu şirketini boykot etme çağrısıydı.
Bunlara ek olarak, tutuklamalara karşı protesto ederek hapsedilmiş blog yazarlarını serbest bırakmak için kampanyalarda aktif olan gruplar da var. Suriye’deki gruplar, YouTube’da Kürt azınlığa yapılan baskıyı gösteren videolar yayınladı.
Ortadoğu’daki blog sahnesi çok aktif ve tahmini 600.000 blog yazarı, Arapça blog yazıyor. Bunların yaklaşık dörtte biri şu anda aktif durumda ve üçüncüsü Ortadoğu’daki en büyük sosyal medya kullanıcısına sahip olan Mısır’dan geliyor. Bu arena, esasen yerel konularda bilgi üretmek ve almak için kullanılır (tüm Arap dünyasını bir araya getiren tek konu İsrail-Filistin çatışmasıdır). Bu bloglar, Kuveyt ve Suudi Arabistan’dan gelen kadınları geleneksel, muhafazakâr bir Arap toplumu içinde yaşamlarını, sosyal yönleriyle anlatan kişisel günlükler olarak kullanılıyor. Ortadoğu’da en çok sayıda kadın blog yazarı Mısır’da var.
Bu bloglar, kültür, din ve siyaset hakkındaki görüşleri ifade etmek için bir platform görevi görüyor. Bloglar ile yan yana, Facebook, Twitter ve YouTube gibi sosyal medya ağları Ortadoğu’da son derece popüler.
Sosyal bir buluşma yeri olan Facebook’un en önemli örneği, Nisan 2008’de Mısır’da “Facebook Riot’ları” olarak adlandırılan bölümde görülebilir. Birkaç kullanıcı sitede işçi grevine destek verdiklerini açıkladı ve ülke çapında genel grev çağrısında bulunan gruplar yarattı. Bu gruplara on binlerce genç katıldı.
Sonuç olarak, muhalefet partilerinin geniş kesimleri grevi de destekledi ve haberler yayılmaya başladı. Anti-grev grupları da kuruldu, ancak bu gruplara çok az katıldılar.
Bu tür çevrimiçi etkinlikler gösterilerle harekete geçirildi ve Riot polisiyle çatışmalara neden oldu, bu da dünya medyasının ilgisini çekti.
Bu raporlar, internetin gücünü yalnızca değişim yaratmaya yönelik bir araç olarak değil, aynı zamanda önemli bir bilgi kaynağı olarak kanıtladı ve olayların gerçekleştiği şekliyle raporlamanın tek kaynağı olduğunu gösterdi.
Rejimden duyulan memnuniyetsizlik birçok şehir caddesinde fiziksel gösterilere dönüştü. Ayrıca, bu etkinlik çevrimiçi ve sokak eylemleri arasındaki ilişkiyi ilk ortaya koyan ilklerden biri oldu.
İran, etkinlik oluşturma ve bunlarla ilgili raporlama konusunda internetin gücüne bir başka örnektir. 2009 yılı Haziran ayındaki cumhurbaşkanlığı seçimleri sırasında dört adayın tamamı, internetin ve sosyal medya sitelerinin desteğini kazanarak İran’daki internetin yaygınlaşmasını onayladı. Adayların Facebook sayfaları, YouTube kanalları vardı – bu olaylar, mitingler ve konuşmaların videolarını gösteriyordu ve resimleri Flicker’a yüklendi.
İnternetin İran’daki gücü, yalnızca sosyal medya ağları rejime karşı yürütülen mücadelede kahramanlar haline gelen seçimlerden sonra herkese açıklandı. Musavi’nin destekçileri protesto etmek için sokaklara çıktı ve taraftarlarını internet üzerinden onlara katılmak için çağırdı. Gösterileri ve hükümetin güvenlik güçleriyle olan çatışmaları belgeledi.
Sokaklardan, aktivistler cep telefonlarından Twitter hesaplarına girip dünyanın geri kalanına neler olduğunu bildirdiler. Güvenlik güçleri tarafından vurulduktan sonra Neda Soltan’ın son dakikalarını gösteren video, onu bu mücadelenin simgesi haline getirdi.
Bu video YouTube’a yüklenmeseydi , ölümü farkedilmemiş olabilirdi ve neden bir kahraman, neden şehit olduğunu anlamayabilirdik.
Picasa ve Flicker gibi siteler her türlü resmi yüklemek için kullanılır; Günlük hayattan, gösterileri belgeleyen, insan hakları ihlalleri, tutuklamalar vs.
Hükümetlerden Gelen Karşı Eylemler
Sosyal ağların bir alternatif, bazen de tek haber medyası olarak kullanılması, Ortadoğu ülkelerinde kurulan emirlere karşı bir tavır takınır ve rejimlerin bilgiyle olan gücünü temelden sarsar. İnternet, hükümetleri çevrimiçi etkinliği ve hatta hücresel etkinliği önlemek, güçlendirmek ve etkisiz hale getirmek için gelişmiş teknolojileri, kuralları ve yasaları kullanmaya zorlar.
Ortadoğu’daki hükümetler, internet özgürlüğü konusunda en baskıcı rejimlerden bazılarıdır. Internet özgürlüğü söz konusu olduğunda ve bir ihlali düşündükleri şeylere karşı sert tepki veriyorlar. Tutuklamalar, yıldırma, siteleri engelleme ve blog kapatma –hepsi kullanılmış-. Sınır Tanımayan Gazeteciler (RWB), 17 ülkeyi “internet düşmanı” veya “gözlem altında” ilan etti. Bu ülkelerden yedisi Ortadoğu ve Kuzey Afrika’dandır. “Blogcular için tehlikeli” etiketli 5 ülke: Mısır, Suriye, İran, Suudi Arabistan ve Tunus. Bu rejimlerde, yüzlerce blog yazarı olmasa da onlarcası tutuklandı.
YouTube, bir çok şeyi içinde barındıran geniş video dizisi nedeniyle Ortadoğu’daki en çok engellenen sitelerden biri olarak düşünülüyor. Bunlardan bazıları, bölgedeki birçok ülkedeki davranışların sosyal, kültürel ve dini kurallarına aykırı klipleri içeriyor ve hükümetin bilgi ve kültür üzerindeki etkisini ortadan kaldırıyor. YouTube, açıklama yapılmaksızın Fas ve Sudan’da engellendi. Suriye’de bazı resmi etkinlik sırasında cumhurbaşkanının karısının elbisesinin rüzgardan dolayı farklı gösterdiği nedeniyle Youtube engellendi. Tunus’ta, ülkedeki insan hakları ihlallerini gösteren videolar nedeniyle site engellendi. Bu özellikle, YouTube’u, “Türk Ulusunun Babası” olan Atatürk’ün adını lekeleyen Yunan videolarından ötürü, bölgedeki diğer ülkelerden daha fazla engelleyen Türkiye için de geçerlidir. Bu ülkeler düzenli olarak YouTube’a belirli klipleri kaldırmaları için çağrıda bulunuyorlar.
Facebook, Suriyeliler ve İsrailliler arasındaki iletişimi sağladığı için engellendi. Üç yıldır engelli. BAE’de, insanların buluşmasını sağlayan bir uygulama bloke edildi.Bazı rejimler daha da ilerledi, Kuzey Afrika’daki bazılarının muhalefet sayfalarına girip onları çevrimdışı hale getirildi.
Bu sosyal ağların gücünü fark ederek ve muhalefetle mücadele etmek için, birçok sitede hesaplar açıldı, sponsorlukluk yapıldı, ve bunlar hükümet tarafından ödeniyordu. Devlet yetkililerinin kişisel web siteleri var. Rejimler, mevcut emri desteklemek amacıyla Facebook, Flickr, YouTube ve Twitter’daki hesapları, sayfaları ve grupları açıyor. İran hükümeti, Basij militanları birimleri için binlerce blog yazdı.
Bu bloglara katılımın gönüllülük esasına göre olması, bu blogların dağınık ve az kullanımı, hükümetlerin sosyal medyayı kullanmaları konusunda başarısızlığa uğradığının kanıtıdır.
İnternet ve özellikle sosyal medya, değişim çağrısı yapan kişilere – politik ve sosyal – hizmet ediyor. Bunların arasında bir taraftan liberal unsurlar, diğeri de teröristler. İnternet kullanıcıları, ülkelerinde konuşma özgürlüğü çizgilerini arıyor ve rejimler ile vatandaşlar arasındaki güç dengesini yeniden şekillendiriyorlar
Kullanıcılara sunulan zengin bilgi kaynakları ve oluşturdukları belgeler, rejimleri çeşitli alanlarda çalışma biçimlerini değiştirmeye zorluyor;
İnsan hakları: Rejimler daha şeffaf olmaya zorlanmaktadır. Bu gün ve yaşta hükümet karşıtı eylemcilerin yok olması zor. Bu eylemler, birden fazla medya tarafından oluşturuldu ve örneğin Mısır’da işkence konusu bir dönüm noktasıydı.
Toplum: İnternet, toplumsal değişim isteyen grupların yaratılmasını sağlayan yeni bir medyadır. Yaşam masraflarına karşı protestolar, hükümet yasalarıyla ilgili protesto gösterileri ve okur-yazarlık karşıtı protestolar sadece birkaç örnektir. Ayrıca, ulusal ve sosyal kavramları kendi kendine incelemeye çağırdılar.
Siyaset: Bölge rejimleri internetin gücünün farkındadır ve bazen kendi amaçları için kullanırlar. Kullanıcılar interneti yalnızca politik baskıya karşı değil, duyulabilecek gruplar yaratmak için bir araç olarak kullanmaya ve böylece hükümete siyasi değişim baskısı uygulamaya çalışıyorlar.
Geleceğe Bir Bakış
Ana akım medya sıkı kısıtlamalar altındaysa, internet sansürsüz bilgileri almak ve aktarmak için tek araçtır. Devlet tarafından işletilen medyaya alternatif bir iletişim kanalıdır.
Rejimler ve vatandaşlar arasındaki çizgiler sadece internation bilgi edinme konusunda yeni fırsatlar sunmasından değil aynı zamanda hükümetlerin ödemesi gereken fiyatlar nedeniyle de geriliyor.Bir rejim uluslararası olarak bilinen online kampanyalardan gelen aramaları görmezden gelebilir mi? Bir rejim, popüler uluslararası siteleri uzun süre engelleme bedelini ödeyebilir mi?
Bilgi güç ise, internet bu gücü hükümetten kullanıcıya kaydırır. Bilginin ortaya çıkması, mevcut siyasi, sosyal, ekonomik, dinsel ve kültürel mevcut düzene meydan okuyan bir çağrıya dönüştürülmesi nedeniyle, dünyanın dört bir yanında özellikle Orta Doğu’daki internetin gücü artıyor. Bu, vatandaşlar tarafından gerçek aktiviteyi işe alma ve örgütleme gücü veriyor.
Sonuç açık: İnternetin Ortadoğu’ya girmesi nedeniyle, kullanıcılar tarafından kişisel özgürlük talepleri artacak ve rejimlerle vatandaşlar arasındaki sürtüşme de artacak. Gelecek sefer daha da korkunç sonuçlar doğurabilecek, Mısır ve İran’da yaşananlara benzer olaylarda değişiklik çağrılarına baskı uygulayacak ve derinleştireceklerdir.
Hiç şüphesiz, internet Ortadoğu’da mevcut düzene toplumsal ve politik değişiklikler getirecek ve rejimleri yönetilerini yürütme biçimini değiştirmeye zorlayacak, vatandaşlarıyla ilişkilerini değiştirecek veya hatta tamamen değiştirecektir.
