Saddam sonrası Irak’ta İnternet’in Durumu

Irak’ ta internetin kullanımı ve hükümet politikaları 2003 yılında Saddam Hüseyin’in devrilmesiyle çok büyük bir değişiklik yaşadı. Irak Günümüzde vatandaşlarının hayatlarının diğer alanlarında olduğu gibi internette de bir bütünlük sağlayabilmiş değildir. Sıradan Iraklıların oluşturduğu Bloglar, Facebook gruplarının ve devlet kurumlarının internet sitelerinin yanı sıra silahlı İslamcı örgütlerin ve diğer asi grupların web siteleri de siber dünyada yer almaktadır. Aynen ülkede bulunan yabancı ordu mensuplarının da olduğu gibi. Ironik olarak bu gruplar birbiriyle içiçedir: Irakın batılı destekçileri devletin , asi örgütlerin – Genelde yabancı ve yerli güçlere karşı saldırılarını belgelemek için- ve bu iki grubun çatışmaları arasında kalan hayatlarını yazan sıradan Iraklıların kullandığı iletişim alt yapısına yatırım yapmaktadır.

İnternetin Yaygınlaşması

Irak internetle 1998 senesinde tanıştı ancak halka sunulması iki sene sonra oldu. Saddam Hüseyin rejiminin son günlerinde Irak’ın 25 milyonluk nüfusu dahilinde 45 bin internet kullanıcısı vardı. Bu kullanıcıların çoğu devlet görevlisi ve normal bir Iraklının ödeyebileceğinden çok daha yüksek ücretleri ödeyebileyen varlıklı Iraklılardan oluşuyordu. Modem sahibi olmadaki yasal kısıtlamalar ve Irak’a karşı uygulanan yaptırımlar sonucu oluşan altyapı eksikliği doğal olarak maliyetlerin yüksek olmasına sebep oluyordu.

Saddam rejimi süresince e-mail sitelerinin engelli ve izinli sitelerin bile yoğun sansüre uğradığı 65 internet kafelik bir ağ kuruldu. Bu engelleri delmenin bir kaç yolundan birisi de Kürt Bölgesine gidip orada daha özgür olan internet sistemini kullanmaktı.[1]
Günümüzde Irak’ta İnternet hala ayrıcalıklı insanların kullandığı bir araç olarak kalmıştır: resmi istatistiklere göre nüfusun sadece %1’i internete erişebilmektedir, bu Orta Doğu ülkeleri arasında en düşük erişim oranıdır. (Yemen %1,6 ‘lık ,Umman ise %13.6 lık erişim oranıyla Irak’tan sonra gelir. [2]Fakat Irak’taki tablo bundan da karışıktır. 2008’deki rapora göre devletin internet sağlayıcısının 250,000 abonesi vardı ancak Irak İletişim Bakanlığının Amerikalı danışmanının verdiği bilgiye göre gerçekte internet kullanıcılarının sayısı 12 milyonu bulmaktaydı(!). Bu kullanıcıların çoğu yetkililerin talebi karşılayamaması nedeniyle internete kaçak yollardan ya da gerçek abonelerin hesaplarından bağlanmışlardır.[3]

İnternetin kullanım alanları

Iraklı gençlerin çoğu interneti iyi şekilde kavramıştır, e-mail adresleri vardır ve interneti çeşitli amaçlarla kullanmaktadırlar. Yurt içerisinde[5] ve yurt dışında bir çok Iraklının blogu vardır, [4]; ve bazıları da Irak’ta sonradan yaşamaya başlayanlar tarafından açılmıştır.[6] Blog sahipleri çeşitli yaşlardan kadın ve erkeklerden oluşmaktadır. İngilizce ve Arapça içeriğe sahiptirler. Bazıları yıllardır yayında olan bu bloglar ülkede gelişen sayısız olayı ele almaktadır. [7]

Facebook sosyal paylaşım sitesinde, İngilizce ve Arapça yayınlanan, Iraklı grupların (Ülke içi veya dışarısından) bini aşkın üyesi bulunmaktadır. Bu gruplar Irak’ın genel durumunun yanı sıra[8] Tarih[9], çevre[10], Türkmen Azınlıkları[11], akademik hayat[12], Irak mühendisleri[13], Irak borsası[14], Futbol[15], Kadınlar[16] ve Irak ordusu[17] gibi çeşitli bir konu yelpazesine sahiptir. Ayrıca Saddam Hüseyin’e yönelik açılmış (Saddam’ı Irak’ın kralı olarak gösteren grubun 69 üyesi bulunmakta ancak grup uzun süredir pasif durumdadır.)[18] ya da Başkan Bush’a ayakkabı fırlatan Iraklı gazeteciyi destekleyen gruba(bu grubun 1700 üyesi vardır) rastlamak mümkündür. [19] Bazıları sık güncellenmekte, [20] bazıları ise uzun süredir güncellenmemektedir,[21] ve bazıları ise bir kaç yıldır pasiftir. Irak’ın devlet kurumları da internette boy göstermektedir, bunlara Başbakanlık,[22] Hükümet,[23]Meclis (hem ulusal, hem de bölgesel),[24] çeşitli devlet kurumları ve devlet havayolları gibi şirketler örnek olarak gösterilebilir.[25] Ancak Başbakanlık sitesinden kurumlara yönelen linklerin çoğu hatalıdır, bu da Irak’ta internetin resmi merciler de dahil hala başlangıç aşamasında olduğunun bir kanıtıdır. ABD’nin Iraktaki bilgi teknolojileri alt yapısını geliştirme çabaları açıkça gözlenmektedir. ABD savunma bakanlığı internet kafeleri desteklemek amacıyla 165 mn dolar harcama yapmıştır. Bu sayede internet kafe sayısı 2004’te 36 iken 2006’da 170’e ulaşmıştır.[27] Bu kafelerde oldukça gelişmiş bilgisayarlar çeşitli yazılımlar, internet kameraları, mahremiyeti gözeten kişisel odacıklarda Iraklılara sunulmaktadır.

Aşırı islamcı grupların İnternet kullanımı

Irakta çoğu islamcı hareket ve örgütün kendi internet siteleri vardır,[28] bazıları aktiftir,[29] ve bazılarının da yayını durdurulmuştur.[30] Aktif web sitelerinden birisi “Bağdat’ ın keskin nişancıları.”’örgütüne bağlı olandır.[31] Bir diğeri ise görsel içerikli web sitesi ile “Irak’ ın İslam Ordusunun Hasadı”dır.[32] Ek olarak bu sitelerde örgütlerle ilgili tartışma forumu bulunmaktadır.[33] İslamcı gruplar ayrıca yabancı güçlere karşı mayın ve keskin nişancı saldırısı gibi operasyonları belgeleyen videolar için youtube sitesini kullanmaktadır.[34] Bu videoların arka planında Dini ilahiler çalmaktadır.[35] Bunların yanı sıra internette, günlük hayatta karşılaşılan vahşet, ve hükümet güçleri tarafından uygulanan şiddet konusunda kanıtlar yer almaktadır.[37]

Son zamanlarda çıkan haberlere göre interneti kullanan islamcı gruplar sohbet odalarında ve forumlarda vakit geçiren homoseksüelleri, işkence edip öldürmek amacıyla takip altına almaktadırlar. Öyle ki bu gruplar söylenene göre bu yıl 130 homoseksüel erkeğin ölümünden sorumludur.[38]

İnternetteki sınırlamalar

Son yıllarda hükümetin internet kullanımına karışması , sınırlamasına ait belgelenmiş bir örnek yoktur. Bu konuda açıklanan bir politika da yoktur.[39] Buna rağmen, son aylarda hükümet görevlileri bilgi edinme özgürlüğünü kısıtlayacak bir kaç adım atmışlardır. Bazı kitapların basımı durdurulmuş ve cinsel içerik bulunan, halkı aşağıladığı, uyuşturucuyu ve kumarı teşvik eden,islam karşıtı olduğu varsayılan sitelere erişim engellenmiştir.

İnternet kafe sahipleri yetkililer tarafından ruhsat almaya mecbur edilmiş, uymayanların internet kafesi kapatılmıştır.

Hükümet yetkilileri bu uygulamaları haklı çıkarmak amacıyla yasaklanan kitapların ve internet sitelerinin şiddete özendirdiğini ve Iraklı gençler için zararlı olduğunu savunmuştur. Yasak karşıtları ise hükümetin uygulamalarının ülkeyi Irak’ı, Saddam Hüseyin’in eski ve kötü günlerine geri döndüreceği tehdidini doğuracağını ve komşu ülkelerdeki durumla karşı karşıya kalınabileceğini belirtmişlerdir.[40]

Özetleyecek olursak, Irak’ın 2003 öncesi dönemde dış dünyadan izole olmasının neden olduğu altyapı yetersizliği ve buna ek olarak ülkedeki kaos hali nedeniyle Irak’ ın komşu devletlerdeki internet kullanım ve yaygınlık seviyesine ulaşması zaman alacaktır. Aynı zamanda küçük de olsa Irak halkının bir bölümü yeni medyaya erişim konusunda oldukça istekli durumdadırlar .Ancak, durum hala kırılgandır. Hiç şüphesiz, ülke hükümeti daha iyi çalışmaya başladığında ve istikrar sağlandıkça internet kullanımı artacak ve internet halkın hayatında önemli bir yer edinecektir.

Notlar:

[1] http://www.anhri.net/en/reports/net2004/iraq.shtml

[2] http://www.internetworldstats.com/stats5.htm

[3]http://www.boston.com/news/world/middleeast/articles/2008/05/25/iraqi_software_pirate_likes

_it_offshore_where_his_skills_mean_good_business

[4] Gözlemlerime göre blogların çoğu Google’ın Blogger platformunu kullanmaktadır. Ayrıca http://iraqblogcountexp.blogspot.com (Irak Blog Dizini) sitesine bakacak olursak, 110 üzerinden 149 kayıtlı blogun Google platformunda olduğu gözlemlenebilir.

[5] http://www.rosebaghdad.blogspot.com, http://moslawi.blogspot.com,

http://www.astarfrommosul.blogspot.com, http://iraqi-translator.blogspot.com,

http://baghdadentist.blogspot.com, http://confusediraqi.blogspot.com,

http://saminkie.blogspot.com

[6] http://aviraqi.blogspot.com, http://www.baghdadgirl.blogspot.com,

http://baghdadtreasure.blogspot.com, http://iraqimojo.blogspot.com

[7] http://www.astarfrommosul.blogspot.com – Haziran 2004’ten bu yana aktif;

http://secretsinbaghdad.blogspot.com – Aralık 2003’ten bu yana aktif;

http://neurotic-iraqi-wife.blogspot.com – Ağustos 2004’ten bu yana aktif;

[8] http://www.facebook.com/group.php?gid=2298113332,

http://www.facebook.com/group.php?gid=9965939982,

http://www.facebook.com/group.php?gid=35884694252,

[9] http://www.facebook.com/group.php?gid=55648240758

[10] http://www.facebook.com/pages/Keep-Iraq-Clean-/200170140345

[11] http://www.facebook.com/pages/Kirkuk-Iraq/Iraq-Turkmeneli/58551125117

[12]http://www.facebook.com/group.php?gid=5102383070,http://www.facebook.com/iraqedu,http://www.facebook.com/pages/Iraq-Scholars-and-Leaders-Program-ISLP/124512469709

[13] http://www.facebook.com/pages/Iraq/Iraq-Engineers/66550535071

[14] http://www.facebook.com/pages/Iraq-Stock-Exchange/24947317363

[15] http://www.facebook.com/pages/Hamilton-ON/iraq-fc-2009/86666973300,

http://www.facebook.com/pages/Iraq-national-football-team/63534000107

[16]http://www.facebook.com/pages/Women-for-Women-International-Iraq/70579588419

[17] http://www.facebook.com/IRAQSF

[18] http://www.facebook.com/pages/Saddam-HUSSEIN-King-of-Iraq-/106846778623

[19]http://www.facebook.com/pages/brave-iraq-reporter-attacks-George-w-bush-with-hisshoes/

105791760244

[20] http://abutamam.blogspot.com

[21] http://riverbendblog.blogspot.com, http://bethnahrain.blogspot.com,

http://www.theiraqiroulette.blogspot.com

[22] http://www.iraqipresidency.net

[23 http://www.cabinet.iq

[24] http://www.parliament.iq, http://www.kurdistan-parliament.org

[25]http://www.motiraq.org,http://www.iraqimoc.net, http://www.moheiraq.org,http://www.iqairways.com

[26] http://www.cbiraq.org, http://www.uruklink.net/oil, http://www.iraqelectric.org,

http://www.moeiraq.info, http://www.ieciraq.org, http://www.iraqi-mwr.org,

http://www.iraqiindustry.com

[27] http://opennet.net/studies/iraq2007

[28] Iraktaki aktif İslamcı örgütleri incelemek için aşağıdaki kaynaklardan yararlanabilirsiniz.,

Abdul Hameed Bakier, “Iraq’s Islamic Mujahideen Profiled by Jihadi Websites: Part One,” The Jamestown Foundation, Yayın: Terrorism Focus Cilt: 5 Sayı: 40, 26 Kasım 2008

http://www.jamestown.org/single/?no_cache=1&tx_ttnews%5Btt_news%5D=34183;

ve ibid, “Iraq’s Islamic Mujahideen Profiled by Jihadi Websites: Part Two,”, The Jamestown

Foundation, Yayın: Terrorism Focus Cilt: 5 Sayı: 41, 03 Ocak 2008

http://www.jamestown.org/single/?no_cache=1&tx_ttnews%5Btt_news%5D=34209

[29] http://www.ktb-20.net/ktb, http://ansar11.org, http://iaisite.org, http://rjfront.info,

http://jaami.info, http://al-rashedeen.info

[30] http://www.kataeb20.com, http://al-hesbah.info, http://al-firdaws.info, http://al-ekhlaas.net,

http://m3ark.net, http://www.alrashedeenarmy.com

[31] http://baghdadsniper.net

[32] http://alboraqmedia.org/index.php?option=com_content&task=view&id=116&Itemid=1

[33] http://alboraq.info, http://alboraqforum.info, http://alboraq.biz, http://muslm.net/vb,

http://hanein.info/vb