اینترنت در عراق بعد از صدام

وضعیت اینترنت در عراق با توجه به هم سیاست های دولت و هم کاربری آن، بعد از سرنگونی صدام حسین دستخوش تغییرات اساسی شد. هنوز هم، همچون بسیاری دیگر از مشخصه های سبک زندگی در عراق واحدی یکدست و منسجم در رابطه با اینترنت تاسیس نمی کند. بهمراه گروه های وبلاگی و فیس بوک ویژه شهروندان عام عراقی، و سایت های اینترنتی موسسات دولتی، اسلام گرایان مسلح و سایر گروه های شورشی نیز در فضای سایبری حضور دارند؛ علاوه بر این نیروهای مسلح خارجی و داخلی نیز در کشور مستقر هستند. از قضا این گروه ها با هم تلاقی دارند: حامیان غربی عراق در زیرساختهای ارتباطی سرمایه گذاری می کنند که مورد استفاده دولت، شورشیان – تا حدی برای مستند سازی حملات خود به نیروهای خارجی و دولتی و موسسات و نیز عوام عراقی است که درباره زندگی خود در بهبوهه کشمکش خشونت بار جاری بین شورشیان و نیروهای خارجی و دولتی می نویسند.

گسترش اینترنت

اولین بار اینترنت در سال 1998 وارد عراق شد اما تنها دو سال بعد در اختیار عموم قرار گرفت. طی روزهای آخر حکومت صدام حسین، از 24 میلیون جمعیت تنها45000 کاربر اینترنت در عراق وجود داشت. غالب آن ها کارمندان دولتی بودند و بقیه افرادی بودند که توانایی پرداخت هزینه های سنگین اینترنت را داشتند که فراتر از درآمد متوسط عراقی ها بود؛ این هزینه ها نتیجه محدودیت های قانونی بر روی مالکیت مودم و عدم وجود قطعات و زیر ساخت مناسب و نیز بعلت تحریمات اجرا شده بین المللی علیه عراق  بود.

در آن زمان، رژیم صدام حسین شبکه ای از 65 کافی نت ایجاد کرد که دسترسی به تمامی خدمات پست الکترونیک مسدود و دسترسی به بسیاری از سایت های مجاز برای چندین بار محدود بود. یکی از راه های گذشتن از این محدودیت ها سفر به مناطق کرد نشین بود که استفاده از اینترنت تقریباً رایگان بود. [1]

امروزه، هنوز هم اینترنت در عراق ابزاری برای اقلیت دارای امتیاز است: با توجه به آمار رسمی، تنها 1% از جمعیت به اینترنت دسترسی دارند که کمترین میزان در کشورهای خاور میانه است (یمن نیز با 6/1% بعد از عراق قرار دارد در حالی که عمان کشوری در شما یمن دارای میزان 6/13% است). [2] با این حال منظره عراق پیچیده تر است. طبق گزارشی در سال 2008، ارائه دهنده خدمات دولتی تنها 250000 مشترک داشت اما یک مشاور آمریکایی در وزارت ارتباطات عراق تخمین زد که شمار واقعی کاربران اینترنت در عراق 12 میلیون نفر (!) است. غالب این کاربران به طور غیر قانونی از طریق کاربری ثانویه به واسطه مشترکان حاضر به اینترنت وصل می شدند تا بر شکست مقامات جهت رفع نیاز بالا به اتصال اینترنت فائق آیند. [3]

ویژگی های استفاده از اینترنت

بسیاری از جوانان عراق با اینترنت آشنایی کامل دارند و دارای آدرس های پست الکترونیک مبتنی بر وبسایت هستند و از اینترنت برای اهداف مختلفی استفاده می کنند. وبلاگ نویسان عراقی بسیاری [4] چه در داخل و چه خارج از این کشور [5]وجود دارند؛ بسیاری از افراد گروه دوم تا این اواخر در عراق ساکن بودند. [6] این افراد شامل مرد و زن در سنین مختلف هستند که هم به زبان انگلیسی و هم عربی می نویسند.موضوع هدف وبلاگ های آن ها که بسیاری از آن ها برای سال ها فعال هستند، حوادث بیشمار  کشور است. [7]

امتیاز های گروه های عراقی در فیسبوک و نیز صفحات شخصی (چه در داخل و چه در خارج) به انگلیسی و عربی، بعضی از آنها با هزاران عضو را می توان مشاهده کرد که به زندگی در عراق به طور کلی [8] و مجموعه متنوع از موضوعات خاص از قبیل تاریخ، [9] محیط زیست، [10] اقلیت ترکمن، [11] زندگی دانشگاهی، [12] مهندسان عراقی، [13] بازار بورس عراق، [14] فوتبال، [15] زنان، [16] و ارتش عراق می پردازند. [17] همچنین می توان گروه های فدایی صدام حسین (فردی او را “شاه عراق” لقب داده بود و 69 “طرفدار” داشت، اما تقریباً کاملاً غیر فعال است)، [18]  و طرفداران روزنامه نگاری که کفشهای خود را به طرف پرزیدنت بوش پرتاب کرد (این گروه 1700 “طرفدار” دارد) را یافت. [19] بعضی از این سایت ها به طور منظم برزورسانی می شوند، [20] بعضی ها نیز برای مدت طولانی بروزرسانی نشده اند، [21] و سایر موارد سال هاست فعال هستند. مقامات دولتی عراق اعم از ریاست جمهوری، [22] هیئت وزرا، [23] پارلمان (هم ملی و هم محلی کردنشین)، [24] و سازمان ها و شرکت های دولتی مختلف اعم از خط هواپیمایی ملی، [25] دارای نمود و حضور اینترنتی هستند. اما بسیاری از پیوندهای دولتی در وبسایت ریاست جمهوری منفصل هستند، [26] که شاهدی بر این امر است که عراق همچنان در مرحله ابتدایی نفوذ خدمات اینترنتی حتی در سطح اها، وبکم [دوربین جهت استفاده در اینترنت] در اطاقک های محفوظ تک نفره جهت تامین حریم خصوصی کاربران یافت.

از قتل ها، [36] و نیز خشونت های صورت گرفته از سوی نیروهای امنیتی دولتی یافت. [37]

اخیراً گزارش شده است که اسلام گراها در عراق از اینترنت برای شکار همجنسگراهایی استفاده می کنند که در اتاق ها و فورم های گفتگو مشارکت می کنند، تا آن ها را شکنجه و یا به قتل برسانند. بدین صورت، اعلام شده است این گروه ها مسئول مرگ 130 مرد همجنسگرا از شروع سال جاری می باشند. [38]

محدودیت های اعمالی بر اینترنت

در سال های اخیر هیچ گونه مستنداتی مبنی بر تداخل یا اعمال محدودیت بر روی اینترنت از سوی دولت و یا اطلاعیه های در این زمینه از همان سو وجود ندارد. [39] با این حال در ماه های اخیر، مقامات عراقی اقداماتی اعم از منع چاپ کتاب یا مسدود کردن سایت های اینترنتی مضر برای عموم، به عبارتی دیگر سایت های با محتویات مربوط به مسائل جنسی یا آن هایی که به ترویج مواد مخدر، قمار، انتقاد از اسلام یا خشونت می پردازند، جهت محدود کردن آزادی اطلاعات صورت داده اند. صاحبان کافی نت ها وادار شده اند تا نام خود را در مراکز دولتی به ثبت برسانند یا در این صورت پلمپ می شوند. مقامات با اظهار اینکه کتاب ها و سایت های اینترنتی منافی با عفت جامعه به ترویج خشونت می پردازند اقدامات خود را توجیه می کنند. مخالفان اینگونه اقدامات از طرف خود اظهار می دارند که اقدامات دولت حاکی از بازگشت عراق به دوران زشت صدام حسین است و آن را شبیه کشورهای همسایه می کند. [40]

در پایان سخن، بدلیل جدایی شدید عراق پیش از سال 2003 و نبود زیرساخت های مناسب منتج شده از آن جدایی، بعلاوه شرایط آشفته امور کشور از آن زمان، زمان بسیاری می طلبد تا عراق از نظر میزان نفوذ و کاربری اینترنت به کشورهای همسایه برسد. همزمان، بنظر می رسد حداقل بخشی از جمعیت عراق عطش دسترسی به رسانه جدید را دارند. با این حال این شرایط شکننده باقی می ماند. بی شک، هر چه کشور به ثبت بیشتری دست یابد و موسسات دولتی فعال تر شوند، نقش اینترنت در زندگی شهروندان آن بیشتر می شود.

 

NOTES

[1] http://www.anhri.net/en/reports/net2004/iraq.shtml

[2] http://www.internetworldstats.com/stats5.htm

[3]

http://www.boston.com/news/world/middleeast/articles/2008/05/25/iraqi_software_pirate_likes

_it_offshore_where_his_skills_mean_good_business/

[4] According to my own examination, many of the blogs are based on Google’s “Blogger” platform. Also, in analyzing the blogs on http://iraqblogcountexp.blogspot.com (Iraq Blog Count), which maps Iraqi blogs, one finds that 110 out of 149 registered blogs are based on Google’s platform

[5] http://www.rosebaghdad.blogspot.com, http://moslawi.blogspot.com,

http://www.astarfrommosul.blogspot.com, http://iraqi-translator.blogspot.com,

http://baghdadentist.blogspot.com, http://confusediraqi.blogspot.com,

http://saminkie.blogspot.com

[6] http://aviraqi.blogspot.com, http://www.baghdadgirl.blogspot.com,

http://baghdadtreasure.blogspot.com, http://iraqimojo.blogspot.com

[7] http://www.astarfrommosul.blogspot.com – Active since June 2004;

http://secretsinbaghdad.blogspot.com – Active since December 2003;

http://neurotic-iraqi-wife.blogspot.com – Active since August 2004;

[8]

http://www.facebook.com/search/?flt=1&q=IRAQ&o=65&sid=1431751423.1567501651..1&s=

10#/group.php?gid=2298113332&ref=search&sid=1431751423.1567501651..1 ,

http://www.facebook.com/search/?flt=1&q=IRAQ&o=65&sid=1431751423.1567501651..1&s=

10#/group.php?gid=9965939982&ref=search&sid=1431751423.1567501651..1 ,

http://www.facebook.com/search/?flt=1&q=IRAQ&o=69&sid=1431751423.1567501651..1&s=

10#/group.php?gid=35884694252&ref=search&sid=1431751423.1567501651..1 ,

[9]

http://www.facebook.com/search/?flt=1&q=IRAQ&o=69&sid=1431751423.1567501651..1&s=

10#/group.php?gid=55648240758&ref=search&sid=1431751423.1567501651..1

[10]

http://www.facebook.com/search/?flt=1&q=IRAQ&o=65&sid=1431751423.1567501651..1&s=

10#/pages/Keep-Iraq-Clean-/200170140345?ref=search&sid=1431751423.1567501651..1

[11]

http://www.facebook.com/search/?flt=1&q=IRAQ&o=65&sid=1431751423.1567501651..1&s=

10#/pages/Kirkuk-Iraq/Iraq-

Turkmeneli/58551125117?ref=search&sid=1431751423.1567501651..1

[12]

http://www.facebook.com/search/?flt=1&q=IRAQ&o=65&sid=1431751423.1567501651..1&s=

30#/pages/baghdad-Iraq/University-of-Technology-

IRAQ/27326700705?ref=search&sid=1431751423.1567501651..1 ,

http://www.facebook.com/search/?flt=1&q=IRAQ&o=65&sid=1431751423.1567501651..1&s=

30#/iraqedu?ref=search&sid=1431751423.1567501651..1 ,

http://www.facebook.com/pages/Iraq-Scholars-and-Leaders-Program-

ISLP/124512469709?ref=search&sid=1431751423.1567501651..1

[13]

http://www.facebook.com/search/?flt=1&q=IRAQ&o=65&sid=1431751423.1567501651..1&s=

10#/pages/Iraq/Iraq-Engineers/66550535071?ref=search&sid=1431751423.1567501651..1

[14] http://www.facebook.com/pages/Iraq-Stock-

Exchange/24947317363?ref=search&sid=1431751423.1567501651..1

[15] http://www.facebook.com/pages/Hamilton-ON/iraq-fc-

2009/86666973300?ref=search&sid=1431751423.1567501651..1 ,

http://www.facebook.com/pages/Iraq-national-footballteam/

63534000107?ref=search&sid=1431751423.1567501651..1

[16] http://www.facebook.com/pages/Women-for-Women-International-

Iraq/70579588419?ref=search&sid=1431751423.1567501651..1

[17] http://www.facebook.com/pages/Army-Of-

Iraq/45571733506?ref=search&sid=1431751423.1567501651..1 ,

http://www.facebook.com/pages/-Iraq-

Army/118879458567?ref=search&sid=1431751423.1567501651..1

[18] http://www.facebook.com/pages/Saddam-HUSSEIN-King-of-Iraq-

/106846778623?ref=search&sid=1431751423.1567501651..1

[19] http://www.facebook.com/pages/brave-iraq-reporter-attacks-George-w-bush-with-hisshoes/

105791760244?ref=search&sid=1431751423.1567501651..1

[20] http://abutamam.blogspot.com

[21] http://riverbendblog.blogspot.com, http://bethnahrain.blogspot.com,

http://www.theiraqiroulette.blogspot.com

[22] http://www.iraqipresidency.net

[23 http://www.cabinet.iq

[24] http://www.parliament.iq; http://www.kurdistan-parliament.org

[25] http://www.motiraq.org, http://www.iraqimoc.net, http://www.moheiraq.org, http://www.iqairways.

com

[26] http://www.cbiraq.org, http://www.uruklink.net/oil, http://www.iraqelectric.org,

http://www.moeiraq.info, http://www.ieciraq.org, http://www.iraqi-mwr.org,

http://www.iraqiindustry.com

[27] http://opennet.net/studies/iraq2007

[28] For a mapping of the Islamic groups active in Iraq, see,

Abdul Hameed Bakier, “Iraq’s Islamic Mujahideen Profiled by Jihadi Websites: Part One,” The Jamestown Foundation, Publication: Terrorism Focus Volume: 5 Issue: 40, 26 November 2008

http://www.jamestown.org/single/?no_cache=1&tx_ttnews%5Btt_news%5D=34183;

and ibid, “Iraq’s Islamic Mujahideen Profiled by Jihadi Websites: Part Two,”, The Jamestown

Foundation, Publication: Terrorism Focus Volume: 5 Issue: 41, 03 December 2008

http://www.jamestown.org/single/?no_cache=1&tx_ttnews%5Btt_news%5D=34209

[29] http://www.ktb-20.net/ktb, http://ansar11.org, http://iaisite.org, http://rjfront.info,

http://jaami.info, http://al-rashedeen.info

[30] http://www.kataeb20.com, http://al-hesbah.info, http://al-firdaws.info, http://al-ekhlaas.net,

http://m3ark.net, http://www.alrashedeenarmy.com

[31] http://baghdadsniper.net

[32] http://alboraqmedia.org/index.php?option=com_content&task=view&id=116&Itemid=1

[33] http://alboraq.info, http://alboraqforum.info, http://alboraq.biz, http://muslm.net/vb,

http://hanein.info/vb

[34] http://www.youtube.com/watch?v=fs-OIJxDEEQ,

http://www.youtube.com/watch?v=qORfqCZ3dLc,

http://www.youtube.com/watch?v=cSv6aOBocMY,

http://www.youtube.com/watch?v=HY5z5r2UjYo,

http://www.youtube.com/watch?v=O0kETEhxIis,

http://www.youtube.com/watch?v=MgAH9SdwK6s

[35] http://www.archive.org/details/Homaat-Aldaar

[36] http://www.youtube.com/watch?v=wPUWXN3dn2o

[37] http://www.youtube.com/watch?v=rwbuFLLG71A,

http://www.youtube.com/watch?v=gNIpnIGMb9o,

http://www.youtube.com/watch?v=kBztD75sOuQ,

http://www.youtube.com/watch?v=2yLVyJBIt5c

[38] http://www.care2.com/causes/human-rights/blog/making-a-career-out-of-killing-gayiraqis-

using-internet-lgbt-genocide

[39] http://opennet.net/research/profiles/iraq

[40] http://www.nytimes.com/2009/08/04/world/middleeast/04censor.html?_r=2&ref=world

This post is also available in: English العربية हिन्दी Français עברית Türkçe اردو